Ołów jest to błękitno szary metal, występujący w skorupie ziemskiej. Najważniejsze minerały ołowiu to galena (siarczek ołowiu), anglezyd (siarczan ołowiu) lub węglan ołowiu (ceruzyt).[1]
Historia ołowiu
W warstwach lodu grenlandzkiego sprzed 2800 lat znaleziono zawartość ołowiu 0.0005ug/kg. W warstwach z roku 1965 0.2 ug/kg
Przez wieki zmieniło się podejście do ołowiu – kiedyś stosowany powszechnie, obecnie uważany jest za duże zagrożenie dla zdrowia. W starożytnym Rzymie wodociągi były zbudowane z rur ołowianych, dodawany był do wina jako poprawiacz smaku tzw „cukier ołowiowy”. Uważa się iż tak szerokie zastosowanie ołowiu mogło być jedną z przyczyn schyłku cesarstwa rzymskiego.[2]
Jak możemy narazić się na ołów?
Ołów znalazł szerokie zastosowanie w przemyśle. Stosowany jest do produkcji akumulatorów, kabli, rur, farb, szkła ołowiowego „kryształowego”, w drukarstwie.
Źródłem narażenia na ołów w środowisku są:
– spaliny
-żywność z upraw prowadzonych w pobliżu hut ołowiu (promień około 15 km), w wielkich miastach (ogródki działkowe) i ich pobliżu oraz dróg o dużym nasileniu ruchu. Ponad 90% ołowiu rośliny kumulują w korzeniach, czyli rośliny korzeniowe uprawiane na glebach skażonych tym pierwiastkiem mogą potencjalnie być niebezpieczne. Do roślin tych zaliczamy min: marchew, pietruszkę, burak, seler.
– prace remontowe: ciecie metali pokrytych farbami zawierającymi ołów, korozja starych powłok pigmentowych
– ołowiane spoiny- niektóre konserwy są lutowane ołowiem, rury wodociągowe, uszczelnienia, sprzęt do nielegalnej produkcji alkoholu
– garnki zawierające ołów, ceramika – zwłaszcza kwaśne pokarmy mogą uwalniać jony ołowiu z naczyń ołowianych
-papierosy – przy uprawie tabaki stosowany bywa związek ołowiu
Ołów wchłania się do organizmu człowieka przez przewód pokarmowy, drogi oddechowe i skórę. Wchłanianie ołowiu zwiększa się przy niedoborze żelaza, fosforu, wapnia i witaminy D.
Dieta bogata w wapń zmniejsza wchłanianie ołowiu.
Jakie są skutki narażenia środowiskowego na ołów?
U dzieci do najczęstszych objawów narażenia na ołów należą: zaburzenia czynności poznawczych objawiające się trudnością w koncentracji uwagi, impulsywność, upośledzenie pamięci krótkotrwałej i koordynacji wzrokowo-ruchowej.
Zaburzenia te są trwale, badania dorosłych narażonych w okresie dzieciństwa ujawniają zaburzenia tego samego rodzaju jakie obserwuje się u dzieci, dodatkowo widoczne jest upośledzenie werbalizacji.
Do najczęstszych objawów narażenia na ołów należą: osłabienie, ociężałość, brak apetytu bóle głowy i stawów, dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego (miedzy innymi bóle brzucha, kolka, zaparcia, wymioty), niedokrwistość, uszkodzenie nerek, encefalopatia (czyli uszkodzenie mózgu). W poważnych i długotrwałych zatruciach może pojawić się tzw. cera ołowicza (szare zabarwienie skory wynikające ze skurczu drobnych naczyń skórnych i malej niedokrwistości) oraz rąbek ołowiczy (czarne zabarwienie dziąseł).
Czy są badania stwierdzające zatrucie ołowiem?
Można stwierdzić zawartość ołowiu w badaniach laboratoryjnych krwi.
Jak się ustrzec ?
Przeprowadzono szereg badań naukowych dotyczących zawartości metali ciężkich w żywności w wybranych produktach ekologicznych i konwencjonalnych. Wnioski wykazały, że zawartość ołowiu w obu typach upraw nie przekracza norm. Zawartość ołowiu w ekologicznych warzywach była nieznacznie mniejsza niż w tych z upraw konwencjonalnych.
Zatem nie ma znacznej różnicy, czy produkty pochodzą z upraw ekologicznych czy konwencjonalnych, pod warunkiem ze uprawy nie sąsiadują z ruchliwymi drogami, zakładami przemysłowymi czy ściekami rolniczymi i komunalnymi.
Z produktów pochodzenia zwierzęcego – najwięcej ołowiu kumuluje wątroba.
Źródła: 1.www.wikipedia.pl;2 „Ołów – czy jest się czego obawiać?” Roczniki Pomorskiej Akademii Medycznej w Szczecinie 2010, 56,2, 118-128, I. Krzywy, E. Krzywy, M. Pastuszak- Gabinowska, A. Brodkiewicz,3. Szczeklik A. (red.), Choroby wewnętrzne, Medycyna Praktyczna, Kraków 2011, ISBN 978-83-7430,4. Choroby zawodowe red Kazimierz Marek, PZWL 2003